Υπήρξε εθνική ενότητα τα χρόνια της Κατοχής;

"Αναδημοσιεύσεις από τον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας" http://www.kosmosnf.gr

Έπαρση της σημαίας στην Ακρόπολη στις 18 Οκτώβρη 1944 απ’ τον πρωθυπουργό της «εθνικής ενότητος» Γεώργιο Παπανδρέου

Όσα σήμερα καταχωρώ στον Κόσμο της Ν. Φιλαδέλφειας είναι απόσπασμα από ένα κείμενο με τίτλο «ΕΑΜ: Ιστορία και ιδεολογία», που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Ο Πολίτης, τεύχος 5, Σεπτέμβριος 1976:

«… η εθνική ενότητα, αν και καθημερινά προπαγανδιζόταν, αν και έγιναν άπειρες προσπάθειες για την υλοποίησή της, αν και προς στιγμήν φάνηκε ότι ευοδώνεται – μετά τη συγκρότηση της κυβέρνησης «εθνικής ενότητας» το καλοκαίρι του 1944, στην οποία μετείχαν 6 εαμίτες υπουργοί, εκ των οποίων 3 κομμουνιστές – όλοι ξέρουν ότι ποτέ δεν υλοποιήθηκε. Πραγματικά, αν εξετάσουμε από κοντά την προχωρητική διαδικασία της Αντίστασης και του Αντάρτικου από το 1941 ως την Απελευθέρωση, είμαστε υποχρεωμένοι να σταθούμε στη διαδοχή περιστατικών θερμού και ψυχρού εμφυλίου πολέμου, υπόκωφου ή κηρυγμένου, που χαρακτήριζε τις σχέσεις των αντιστασιακών οργανώσεων της αριστεράς και της δεξιάς, του ΕΑΜ και του αστικού κόσμου.
Και μάλιστα όσο προχωρούμε προς την Απελευθέρωση είμαστε υποχρεωμένοι να διαπιστώσουμε ότι το σύνολο του αστικού κόσμου έχει συγκροτήσει ένα ενιαίο συνασπισμό που χαρακτηρίζεται από μαχητικό και ανένδοτο αντιεαμισμό. Να πώς περιγράφει ο δημοσιογράφος Τζελέπης (*) το πολιτικό κλίμα της εποχής: «Βενιζελικοί, ρεπουμπλικάνοι, βασιλικοί, μεταξικοί, φιλελεύθεροι ή συντηρητικοί, αν και διασπασμένοι μεταξύ τους στο πολιτικό επίπεδο, βρίσκονται ενωμένοι … ενάντια στον κοινό κίνδυνο, το ΕΑΜ. (…) Όλοι αυτοί οι φιλελεύθεροι, όλοι ετούτοι οι δημοκράτες, είναι σύμφωνοι με τους ολοκληρωτικούς μεταξικούς και τους αντιδραστικούς βασιλικούς, στους οποίους δεν θα διστάσουν να δώσουν το χέρι για να σώσουν την Ελλάδα από τον κομμουνισμό».

Η οξυδερκής διαβεβαίωση του Τζελέπη δεν είναι «άποψη», αλλά περιγραφή μιας πραγματικής κατάστασης. Εθνική ενότητα δεν υπήρξε ούτε όταν υπογράφτηκε το ιδρυτικό του ΕΑΜ, ούτε όταν συγκροτήθηκε το Κοινό Στρατηγείο των Ανταρτικών Οργανώσεων, ούτε όταν υπογράφτηκε το «Συμβόλαιον του Λιβάνου», ούτε όταν σχηματίστηκε η κυβέρνηση «εθνικής ενότητoς»».

Προσθέτω τώρα πως το κείμενο «ΕΑΜ: Ιστορία και ιδεολογία» υπέγραφε ο Άγγελος Ελεφάντης, και ο υπότιτλος του κειμένου ήταν «Προϋποθέσεις για μια επιστημονική θεώρηση του ΕΑΜ».

Κώστας Π. Παντελόγλου

(*) Βλ. Le drame de la Resistance Grecque, ed. Raison d’ Etre, Παρίσι 1946, σελ. 47 και 72.